A - B - D - E - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - R - S - T - V - W - Z

TÜRKÇE ATASÖZLERİ (TURKISH PROVERBS)

A

Acıkan doymam,susayan kanmam sanır.

A hungry man thinks he won't be full, a thirsty man thinks he won't be unthirsty(sic)/quenched.

Aç tavuk kendini buğday ambarında görür.

Literally: Hungry hen sees himself in wheat silo.
Figuratively: If you are in need, everything seem to become useful to you.

Açın halini tok bilmez,hastanın halini sağ bilmez.

Lit. A full man doesn't know what's hunger, a healthy man doesn't know what's disease.

Açma sırrını dostuna,o da söyler dostuna.

Don't tell your secret to your friend, (s)he will tell to his(er) friend.

Ağacı kurt,insanı dert yer.

It is worms which destroys a tree, it is suffering which destroys a man.

Akılları pazara çıkarmışlar, herkes kendi aklını beğenmiş.

They put minds into a market(bazaar), everyone appreciated his mind.

Alçak yerde yatma sel alır,yüksek yerde yatma yel alır.

Don't sleep in low places, flood will take you, don't sleep in high places, wind will take you.

Al elmaya taş atan çok olur.

Lit. There are too many people who throw stones to a red apple.
Fig. Good will be envied.

Anlayana sivrisinek saz,anlamayana davul zurna az.

To a conceiver(sic) it is mosquito saz(a traditional instrument, with less sound then a guitar) 
is enough, to a dogmatic(or not want to understand) percussion and clarion is less.

Araba devrilince yol gösteren çok olur.

Fig. There are too many people showing you the right way to do something after 
some bad things happened to you. 

Ayıpsız dost arayan dostsuz kalır.

A man who seeks a perfect friend, will be friendless.

B

Babası oğluna bir bağ bağışlamış,oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş.

His father gave him a vineyard, he didn't give even a grape.

Balık ağa girdikten sonra aklı başına gelir.

Fish only come to their senses after they are caught.

Bin bilsende bir bilene danış.

Even you know thousand, ask to another man.
Comment: sounds a bit like procrastination.

Bir kanatla kuş uçmaz.

Lit. A bird will not fly with one wing.
Fig. Wing is needed to fly but one is not enough.

Boşboğazı cehenneme atmışlar;"odun yaş"diye bağırmış.

They put PWTU?(a person talks unnecessarily much) in hell, he shouted "woods are humid!".
Try: PWTU = blabbermouth?

C -Ç

Cahile söz anlatmak, deveyi hendekten atlatmaktan zordur.

Explaining something to a nescient is harder than making a camel jump over a small river.
Try: newborn for nescient.

Can çıkmayınca huy çıkmaz.

Habits do not fly away until the soul flies away. (might also be used to imply that people never really change or people can never really change some of their basic attitudes)

Cömert der maldan ederler,yiğit der candan ederler.

They call you "generous" to take your belongings, they call you "bravehearted" to take your soul.
"To take your soul": to cause you to do something that might end your life or seriously hurt you)

Çok yaşayan bilmez,çok gezen bilir.

It isn't who lived much knows. It is who travelled much knows.

D

Dağ dağa kavuşmaz,insan insana kavuşur.

Mountain will not meet to mountain, human will meet to human.

Damlaya damlaya göl olur.

By dripping the lakes become.
Fig.2: From little acorns, mightly oak trees grow.

Denize düşen yılana sarılır.

Lit. If you fall into sea, hold to a snake.
Fig. If you are in a bad situation, you will accept any help.
Fig. Beggars can't be choosers.

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.

They will expel the truth-teller from nine villages. (why nine?)

Dünyayı sel bassa ördeğe vız gelir.

Nothing happens to a duck if world was flooded.

E

Emek olmadan yemek olmaz.

Similar meaning with no pain, no gain.

F

G

Gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir.

The importance of youngness, known in elderness.

Gökyüzünde düğün var deseler,kadınlar merdiven kurmaya kalkar.

Lit. If they say there is a wedding at sky, woman try to build a ladder.
(Turkish woman like weddings very much)

Görünen köy kılavuz istemez.

Lit. To go to a village which you can see, you don't need a counsellor.
Fig. If you see, you don't need any explanations.

Gülü seven dikenine katlanır.

If you love roses, you should not be angry to the thorns.

Güneşte yanmayan,gölgenin kıymetini bilmez.

Don't burned under Sun, Don't know shadow's value

H

Hamama giren terler.

He will sweat who enter a hamam (Turkish Bath)

Hazıra dağlar dayanmaz.

Fig. No money can stand to spending without earning.

Her koyun kendi bacağından asılır.

Lit. Every sheep will hanged from its leg.
Fig. Everyone is responsible of himself.

I -İ

İsin yanına varan is,misin yanına varan mis kokar.

Fig. You will be affected by who you are near by.

İtle dalaşmaktan,çalyı dolaşmak yeğdir.

It is better to walk around a bush rather fighting with a dog.

K

Karga kekliği taklit edeyim derken, kendi yürüyüşünü unutmuş.

While crow is trying to pretend like a partridge, it forgot its walking style.

Kaz gelecek yerden tavuk esirgenmez.

Lit. If it will return as goose, give your chicken.
Fig. Spend money to earn more money.

Kurunun yanında yaş ta yanar.

Lit. Humid will burn if near to dry.
Fig. Innocents near guilty will burn.

L

Lafla peynir gemisi yürümez.

Lit. You can't move a cheese ship with talking.
Fig. Talking of ideas is good but you should apply them in life.

M

Mal canı kazanmaz,can malı kazanır.

Mart kapudan baktırır,kazma kürek yaktırır.

Minareyi yaptırmayan yerden bitmiş sanır.

Misafir umduğunu değil,bulduğunu yer.

Mühür kimde ise Süleyman odur.

N

Namazda meyli olmayanın ezanda kulağı olmaz.

Ne ekersen onu biçersin.

Nerde hareket orda bereket.

Nereye gidersen git okka yüz dirhemdir.

O -Ö

Oğlan babadan öğrenir sofra açmayı,kız anadan öğrenir biçki biçmeyi.

Olan dört bağlar,olmayan dert bağlar.

Olsa ile bulsayı dikmişler,yel ile yuf bitmiş.

Ödünç güle güle gider,ağlaya ağlaya gelir.

Öksüz çocuk göbeğini kendi keser.

Ölümü gören hastalığa razı olur.

P

Papaz her gün pilav yemez.

Parayı veren düdüğü çalar.

R

Rüşvet kapıdan girince iman bacadan çıkar.

Rüzgar esmeyince yaprak kımıldamaz.

S -Ş

Sabır acıdır,meyvesi tatlıdır.

Sakla samanı,gelir zamanı.

Sarmısağı gelin etmişler,kırk yıl kokusu çıkmamış.

Sen ağa ben ağa,bu ineği kim sağa.

Serçeden korkan darı ekmez.

Soğanın acısını yiyen bilmez,doğrayan bilir.

Su akarken testiyi doldurmalı.

Şeyh uçmaz müridi uçurur.

Şeytanla ortak buğday eken samanını alır.

T

Tabancanın dolusu bir kişiyi korkutur,boşu kırık kişiyi.

Tarlada izi olmayanın harmanda gözü olmaz.

Taşıma su ile değirmen dönmez.

Tatsız aşa su neylesin,akılsız başa söz neylesin.

Tembele iş buyur,sana akıl öğretsin.

U -Ü

Umut fakirin ekmeğidir.

Uyuyan yılanın kuyruğuna basma.

Üşenenin oğlu kızı olmaz.

Üzüm üzüme baka baka kararır.

V

Vakit nakittir.

Vardığın yer körse,bir gözünü kapa.

Y

Yalancını evi yanmış,kimse inanmamış.

Yalancını mumu yatsıya kadar yanar.

Yavuz hırsız ev sahibini bastırır.

Yaz günü gölgede yatanın,kış günü ekmeği esmer olur.

Yiğit lakabıyla anılır.

Yüzü güzel olanın huyu da güzel olur.

Z

Zengin arabasını dağdan aşırır,züğürt düz ovada yolunu şaşırır.

Zenginin horozu bile yumurtlar.

See also: List of proverbs.